Jučer su se navršile dvije godine od široke ruske invazije na Ukrajinu, a četiri dana je preostalo i do desete godišnjice od početka agresije. kada je Vladimir Putin rasporedio svoje trupe na Krimu. Broj ruskih vojnika na postrojenjima Crnomorske flote na Krimu do tada je bio oko 11 hiljada, međutim većina njih su bili pomorci ili pomoćno osoblje, ali od 28. februara 2014. tamo su kopnene borbene jedinice.
ISTINSKI PROFITERI
U zimu 2022., Putin je opet odlučio proširiti teritoriju i to „za tri dana“, ali rat ulazi u treću godinu.
„Dvije godine nakon početka ‘specijalne vojne operacije’ Rusije u Ukrajini, katastrofa po obične ljude je vidljiva u svim dijelovima Ukrajine, ali su detalji manje poznati. Nagađa se o broju ljudskih žrtava. Odluka Kijeva da ne iznosi podatke omogućila je brojne pretpostavke, od nekoliko desetaka hiljada do više stotina hiljada poginulih. Ruska strana također je tajnovita i nagađanja variraju od navijačkih na Zapadu koja spominju i brojke oko 500 hiljada, do onih trezvenijih, isto tako na Zapadu koje spominju koju stotinu hiljada na obje strane. Diskusija oko brojki ne dotiče srž ljudske katastrofe. Osnovni gubitnici u ratu u Ukrajini su Ukrajinci. Moguće je konstruirati i argument da je Rusija gubitnik ovog rata, zbog ljudskih gubitaka, ugroženog ako još uvijek postojećeg međunarodnog prestiža koji su uspjeli donekle povratiti tokom prethodnih godina i neispunjenih ciljeva ‘specijalne vojne operacije’. Međutim, sam napad na Ukrajinu djelo je proračuna napravljenog u Kremlju pa je stoga posljedice ovog debakla uputnije razmatrati u posebnoj analizi“, objašnjava za „Slobodnu Bosnu“ Neven Anđelić, profesor međunarodnih odnosa i ljudskih prava na londonskom Regent’s Universityju.
Kaže da je Ukrajina kao zemlja i kao nacija temeljni i osnovni gubitnik, ali i „Evropa generalno je tu posljedični gubitnik, nešto kao kolateralna šteta sukoba“.
„Prihvat šest miliona ukrajinskih izbjeglica opteretio je nacionalne budžete. Posljedice popularnih reakcija možda još nisu vidljive, ali kada je 2015. godine oko 1.5 miliona ljudi pretežno s Bliskog istoka krenula ka evropskim zemljama, cijeli se kontinent zatresao, nekada otvorene granice su zatvorene, Schengen je suspendovan i osnovne evropske vrijednosti stavljene na čekanje. Ukrajinci su prvobitno dočekani s dobrodošlicom i ljudskom solidarnošću, ali dvije godine kasnije i s pogoršanim finansijama, nekada masovna podrška se smanjuje. Svega desetak posto Evropljana, u studiji uglednog promišljališta Evropskog vijeća za vanjske poslove, i dalje smatra da će Ukrajina moći pobijediti, dok se ispod 50 posto iskazuje pozitivno o nastavku podrške napadnutoj zemlji. Taj postotak je ispod dvadeset posto u Mađarskoj, Grčkoj, Italiji, Rumuniji i Austriji, u studiji koja je pokrila 12 zemalja. Inflacija koja je bila jedno vrijeme nekontrolisana, rast budžeta za odbranu, ekonomski gubici, ogromna izdvajanja za pomoć Ukrajini i nagovještaji moguće recesije čine Evropu generalno posljedičnim, ako ne i direktnim gubitnicima“, veli Anđelić.
Logično pitanje je ko je profitirao od rata u Ukrajini? „Dijelovi Putinovog režima su morali imati koristi, ali je nemoguće predočiti preciznije detalje zbog zatvorenosti ruskih izvora, kontrole vlasti nad takvim izvorima, kao i zamračenja ruskih medija na Zapadu. Istinski profiteri koji nisu imali i negativne posljedice su najveći proizvođači oružja na Zapadu te pet najvećih energetskih kompanija koje su ostvarile profit od 281 milijarde dolara. Samo tokom 2023. godine, Shell, Chevron, BP, ExxonMobil i TotalEnergies podijelile su dioničarima preko 200 milijardi dolara“, kaže Neven Anđelić.
STANJE SAVREMENOG SVIJETA
Bojkot ruskog plina, „usmjerio je zadovoljenje evropskih potreba ka alternativnim izvorima“: „Tako je Azerbejdžan učvrstio svoju poziciju zbog evropskih potreba za njegovim gasom, da ista ta Evropa ignoriše stanje ljudskih prava u toj zemlji gdje vlast ide sa oca na sina. I druge zemlje sa prirodnim bogatstvima a zabrinjavajućim stanjem u pogledu vladavine prava, demokratije i ljudskih prava postale su poželjni partneri Evropske unije. Međutim glavni profiteri su američke kompanije izvoznice likvidnog gasa. U tom kontekstu je moguće sagledati uloge vodećih ljudi diplomatije SAD-a koji u kontekstu organizovanja zajedničkog fronta na političkom i vojnom planu prema Rusiji, inzistiraju na kreiranju kapaciteta za prijem, skladištenje i distribuciju likvidnog gasa, koji se placa po tržišnim cijenama, a uglavnom doprema iz SAD-a.“
Malo ćemo i do Skandinavije: „Švedska je, čekajući zeleno svjetlo da pristupi u NATO savez, odustala od dalje istrage u podmorske eksplozije u Baltičkom moru koje su raznijele cijevi gasovoda iz Rusije ka Njemačkoj. Danska i njemačka istraga tapkaju u mjestu skoro dvije godine nakon misterioznih eksplozija, ali je zato New York Times na osnovu sopstvene istrage ustanovio da je diverzija mogla biti izveden jedino uz podršku državne infrastrukture. Ponovno pitanje ko je potencijalno profitirao od ovih eksplozija može navesti ka spominjanju kompanija i država kojima je pogodovalo i fizičko uništenje, ili barem slabljenje, mogućnosti izvoza ruskog gasa u Evropu“, rekao je Anđelić za „Slobodnu Bosnu“.
Pa nastavlja, da bi na kraju napisao i da stanje savremenog svijeta neminovno postavlja pitanje: „Svijet se, dakle, nalazi u rascjepu između licemjerja demokratije na Zapadu i tiranije autokratije u Rusiji, ili na Istoku ako se analizi dodaju i Kina, Indija, Iran. Prvi dozvoljavaju slobodu mišljenja, kritiku i pravo izbora, ali je sistem ustoličen u svrhu zadovoljenja potreba, interesa i ideologije elita. Ne ugrožavaju život, ali su ga tokom posljednje dvije godine učinile značajno težim za građanstvo koje putem svoji taksi sve to finansira. Profiti završavaju u kasama ekonomskih i političkih elita. Na Istoku je sam život ugrožen. Kritika režima i ideja, a posebno ličnosti na vrhu je zabranjena. Strogo kontrolisani izbori postoje ali ništa ne mijenjaju, dok bliski saradnici, oligarsi profitiraju. U tom sukobu, izbor je jasan, onima koji ga imaju. Manje zlo je izbor. Stanje savremenog svijeta neminovno postavlja pitanje: Sjeća li se iko još Ukrajinaca?“
(Dino Bajramović)
