Pretposljednju sedmicu maja 2024. godine obilježila su, između ostalog, i dva događaja koja su u međusobnoj suprotnosti, tačnije rečeno dva događaja koja potiru jedan drugog. I da zanimljivost bude veća, oba događaja zbila su se u istom danu, 22. maja ove godine, s tim što se jedan od njih odvijao u Banjaluci, a drugi u Sarajevu.
U slučaju banjalučkog događaja Narodna skupština Republike Srpske je 22. maja 2024. godine usvojila dokument pod nazivom “Protest protiv kršenja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i opšteg međunarodnog prava”, čime je parlament Srpske priznao, što svi znamo i ne sporimo, da postoji Dejtonski sporazum. Štaviše, u tački 3. navedenog protesta Narodna skupština se pravilno pozvala na Savjet bezbjednosti UN-a, naglašavajući da je on: “odigrao ključnu ulogu u internacionalizaciji Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i njegovom uvođenju u korpus opšteg međunarodnog prava, i to putem precedentne Rezolucije 1031 (1995), koja je formalno podržala Sporazum”. Dakle, Narodna skupština ovdje pravilno i osnovano samo konstatuje da postoji Dejtonski sporazum i da je njegovo postojanje pozdravio i podržao Savjet bezbjednosti svojom Rezolucijom 1031 (1995), koju je donio 15. decembra 1995. godine, to jest samo dan poslije dana kada je potpisan i stupio na snagu Dejtonski mirovni sporazum. S obzirom na to, Savjet bezbjednosti nije mogao samo dan kasnije iz New Yorka pozdraviti tako obiman i složen sporazum kakav je Dejtonski sporazum, potpisan u Parizu 14. 12. 1995. godine a da se prethodno nije upoznao sa njegovim tekstom. Upravo to mu je omogućeno tako što mu je cijeli identičan tekst Dejtonskog sporazuma 30. novembra 1995. godine zvanično dostavila Madeleine Albright, tadašnji stalni predstavnik SAD-a u UN-u.
Čitajte kolumne Milana Blagojevića:
Međutim, uprkos svim navedenim činjenicama, istog 22. maja ove godine, nakon ročišta koje je tog dana u Sarajevu održano u Sudu Bosne i Hercegovine, Milorad Dodik je na konferenciji za novinare u Istočnom Sarajevu izjavio “da nema Dejtonskog sporazuma” i da “nije bilo autentične ovjere Dejtonskog sporazuma, jer ne postoji”. Reče sve to Dodik iako se samo koji minut prije toga na istoj konferenciji pozivao na Aneks 10 Dejtonskog sporazuma. U suštini, ovu tvrdnju iznosi i advokat Goran Bubić, Dodikov branilac u postupku pred Sudom BiH, neosnovano tvrdeći da ono što je Savjetu bezbjednosti 30. novembra 1995. godine zvanično dostavio tadašnji stalni predstavnik SAD-a u UN-u kao kompletan tekst Dejtonskog sporazuma, a koji se nalazi u internet-registru UN-a, na zvaničnoj adresi https://www.peacemaker.un.org, navodno nije Dejtonski sporazum zato što sadrži samo parafe predstavnika svake od strana ugovornica.
Sve u svemu, Banjaluka u Banjaluci kaže da ima Dejtonski sporazum, dok Banjaluka u Sarajevu kaže kako nema tog istog sporazuma. Nema šta, pravi banjalučki mixtum compositum, malo riba, malo djevojka, čas malo ima nečega, a čas nema.
Iznoseći neosnovanu tvrdnju da nema Dejtonskog sporazuma, njeni zagovornici, osim što time sijeku granu na kojoj sjedi Republika Srpska, gube iz vida i nekoliko važnih činjenica na koje u kratkim crtama želim da ukažem ovim tekstom.
Da nema Dejtonskog sporazuma, kako bi onda tadašnja SR Jugoslavija mogla potvrditi taj sporazum 21. novembra 2002. godine. SR Jugoslavija je to učinila Zakonom o potvrđivanju Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, koji je objavljen u Službenom listu SR Jugoslavije – Međunarodni ugovori, broj 12/2022. Ne postoji pravna obaveza potvrđivanja (ratifikacije) navedenog sporazuma, jer to Dejtonski sporazum ne propisuje nijednom svojom odredbom, niti svoje stupanje na snagu uslovljava prethodnom ratifikacijom. Ali, Dejtonski sporazum i ne zabranjuje stranama ugovornicama da to učine ako žele, pa je tako SR Jugoslavija izvršila njegovu ratifikaciju pomenutim zakonom, koji sadrži i kompletan tekst Dejtonskog sporazuma, tj. sve ono za šta Banjaluka u Sarajevu kaže da ne postoji.
Zatim, da nema Dejtonskog sporazuma, kako bi Francuska, kao jedan od svjedoka potpisnika tog sporazuma, putem svog Ministarstva spoljnih poslova, a na zahtjev Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH, krajem 2009. godine nama ovdje u Bosni i Hercegovini dostavila ovjerenu fotokopiju originala kompletnog Dejtonskog sporazuma.
I najzad, tvrdnje o navodnom nepostojanju Dejtonskog sporazuma nemaju pravno uporište i zbog nečega što je propisano Bečkom konvencijom o pravu međunarodnih ugovora, koja je dio pravnog poretka BiH, jer je BiH članica te konvencije. Član 10. Bečke konvencije propisuje postupak utvrđivanja vjerodostojnosti svakog međunarodnog ugovora, dakle i Dejtonskog sporazuma, tako što određuje da se vjerodostojnost teksta ugovora utvrđuje prema postupku koji je u tom tekstu predviđen. Ali, ako ugovorne strane nisu ugovorile takav postupak, u tom slučaju Bečka konvencija propisuje (član 10. tačka b) da se vjerodostojnost ugovora utvrđuje i parafom na ugovoru od predstavnika svake od strana ugovornica. Stoga, sve i kada bi bili u pravu, a nisu u pravu zagovornici teze da ne postoji tekst Dejtonskog sporazuma, pa upravo bi se u tom slučaju onda morala primijeniti odredba člana 10. tačka b) Bečke konvencije o pravu međunarodnih ugovora, budući da Dejtonski sporazum, osim što kaže da je sastavljen u originalu na engleskom jeziku i na svakom od tri domaća jezika u BiH te da je svaki od tekstova, na bilo kom od tih jezika, jednako autentičan, ne propisuje postupak kojim bi se utvrđivala njegova vjerodostojnost (autentičnost).
Dakle, sve i da ne postoji tekst Dejtonskog sporazuma potpisan od ugovornih strana, kako se neosnovano želi prikazati, to nikako ne znači niti može značiti da ne postoji taj sporazum. Naprotiv, autentičnost njegovog teksta bi se i tada morala nedvosmisleno utvrditi na osnovu teksta Dejtonskog sporazuma koji su SAD zvanično dostavile UN-u i koji se već decenijama nalazi u registru UN-a na internetu, na već pomenutoj zvaničnoj adresi https://www.peacemaker.un.org.
